Hoe grensoverschrijding verweven zit in ons dagelijks leven
Een recente Facebookreactie en mijn daaropvolgende LinkedIn post riepen herkenning op.
Hoe we dagelijks te maken hebben met grensoverschrijding in families, op de werkvloer, in de zorg, in vriendschappen, in overheidsbeleid, in klaslokalen en in de publieke ruimte.
En waarom het zo lastig is om het te zien.
Wat al deze reacties gemeen hebben: grensoverschrijding is niet iets uitzonderlijks. Het zit verweven in hoe we samenleven. Vaak onbedoeld, vaak sociaal geaccepteerd. Juist daarom is het zo moeilijk om het te benoemen.
Dit kan subtiel zijn.
- Ongevraagd advies geven.
- Iemand uitleggen hoe die zich zou moeten voelen.
- Praten over iemands ervaring alsof het jouw verhaal is.
- Verwachtingen neerleggen zonder afstemmen.
- Pushen ‘uit zorg’, zonder open ruimte voor nee.
Het gebeurt overal. Dagelijks. In families, op de werkvloer, in vriendschappen en zorgsituaties. Tijdens opleidingen, in klaslokalen en ook in overheidsbeleid komt het terug.
Waarom benoemen zo moeilijk is
Wie grensoverschrijding benoemt, krijgt vaak de wind van voren. Dat merkt ik zelf ook. De aandacht verschuift van gedrag naar de boodschapper. “Je overdrijft.” “Wat is er mis met je?” “Je kunt ook overal wat van vinden.”
Deze reacties zijn geen toeval. Ze beschermen het systeem dat ongemerkt leunt op deze dynamiek. En ze bevestigen hoe genormaliseerd grensoverschrijding is geworden.
Systemische laag: waar macht onzichtbaar is
In systemisch werk kijken we naar dynamieken achter gedrag. Grensoverschrijding wordt vaak mogelijk gemaakt door systemen waarin macht, loyaliteit of hiërarchie niet in belans zijn.
- De zorgprofessional die automatisch een mens aanraakt zonder toestemming.
- De leidinggevende die ‘goedbedoelt’ adviseert, zonder de context te kennen.
- De ouder die een kind sust “je hoeft niet bang te zijn”, in plaats van gevoelens te benoemen.
Het is geen onwil. Het is vaak een doorgegeven patroon. Maar het effect is hetzelfde: de grens van de ander verdwijnt uit beeld. Wat helpt? Bewustzijn en vertragen. Grensoverschrijding heeft impact op ons gevoel van veiligheid, autonomie en wederkerigheid.
